Jastrząb, jastrząb zwyczajny, jastrząb gołębiarz (Accipiter gentilis) to typowy przedstawiciel rodziny jastrzębiowatych, niezbyt liczny w naszym kraju. Samiec jest o 20% mniejszy od samicy. Wierzch ciała u obu płci jest szary. Spód jest jasny, ciemno prążkowany. W prążki są też lotki i sterówki. Nad okiem ze złotą tęczówką znajduje się dość długa, biała brew. Głowa, wierzch ciała i skrzydła młodych są brązowe, a jasny spód jest kreskowany. Skrzydła są krótsze od skrzydeł myszołowa i są dość szerokie.
Jest to ptak szponiasty szeroko rozpowszechniony na świecie. Można go spotkać w Europie, Azji i Ameryce Północnej, a także na niewielkim obszarze w Afryce. W Polsce nie jest liczny, ale spotykany na terenie całego kraju. Mamy zaledwie 3-4 tysiące par. Najwięcej jastrzębi występuje w Kampinoskim Parku Narodowym.
Jastrzębie są ptakami leśnymi. Występują w większych kompleksach leśnych, ale też na skrajach lasów w pobliżu osad ludzkich i otwartych przestrzeni. Jesienią i zimą częściej spotykany na otwartych terenach. Są ptakami raczej milczącymi i tylko w okresie godowym odzywają się głośnym kwileniem. Jastrząb prowadzi skryty tryb życia. Często lata nisko, wykorzystując różne osłony takie jak rowy, zręcznie manewruje między gałęziami w lesie.
To na ogół ptak osiadły, ale niektóre populacje podejmują wędrówki. Polowanie na ofiary odbywa się w powietrzu, na ziemi lub na drzewie. Jastrząb podejmuje tylko jedną próbę pogoni. Najczęściej poluje na ptaki (w tym gołębie, które stanowią duży udział w ich diecie, ale także kuraki) oraz drobne ssaki (wiewiórki, zające). Nie lubi otwartych przestrzeni.
W bezpośrednim sąsiedztwie gniazda jastrzębi osiedla się wiele innych gatunków drobnych ptaków, na które jastrzębie normalnie polują. Wydawałoby się to niedorzeczne, jednak zjawisko takie ma sens, ponieważ jastrzębie raczej nie polują w bezpośredniej bliskości swojego gniazda, tylko oddalają się od niej na kilka kilometrów. Dlatego też mniejsze ptaki mogą czuć się tam bezpiecznie.
